Sinds de lancering van ChatGPT in november 2022 is Artificial Intelligence een hot topic. Sommigen profiteren van de stijgende Nvidia-aandelen, terwijl anderen het einde van de mensheid voorspellen zodra AI slimmer wordt dan mensen. Maar wat betekent AI voor advocaten en juristen?
Wat is Artificial Intelligence?
AI omvat algoritmes en methoden die taken uitvoeren waarvoor vroeger menselijke intelligentie nodig was. Deze systemen analyseren hun omgeving en ondernemen zelfstandig actie om doelen te bereiken. Ze kunnen leren en beslissingen nemen, vaak op basis van regels geformuleerd door mensen of zelf afgeleid uit data.
AI ervaart een razendsnelle adoptie. Ter vergelijking: de vaste telefoon deed er 75 jaar over om 100 miljoen gebruikers te krijgen, de mobiele telefoon deed hier 16 jaar over en het internet had hier 7 jaar voor nodig. ChatGTP bereikte 100 miljoen gebruikers binnen twee maanden.
Neemt Artificial Intelligence de wereld over?
AI richt zich momenteel voornamelijk op het uitvoeren van enkelvoudige taken (dit heet “Narrow AI”). Denk aan een schaakcomputer of een chatbot zoals ChatGPT. Een kunstmatige intelligentie die net als de mens in staat is om alle taken van een mens te evenaren heet AGI (“Artificial General Intelligence”). De meeste experts verwachten dat er pas over 60-80 jaar AGI is. De verwachting is dus niet groot dat AI de mensheid op korte termijn zal overnemen.
Toch kwamen in mei 2024 enkele tech-giganten waaronder Microsoft, Amazon en OpenAI bij elkaar. Ze bespraken welke ontwikkelingen binnen acceptabele kaders vielen en welke niet (zoals cyberaanvallen en biowapens). Er is besloten dat er een zogenaamde “Kill Switch” in AI wordt gebouwd om de AI-modellen stop te zetten als dat nodig is.
Artificial Intelligence in de Juridische Sector
Legal Tech Expert Jeroen Zweers schrijft in een van zijn columns: “De juridische wereld heeft door de intrede van ChatGPT een verandering ondergaan die niet meer terug te draaien is.”
De vrees dat advocaten worden vervangen door AI heerst bij menig advocaat, maar deze angst is veelal gebaseerd op “onbekend maakt onbemind”. De meeste experts zijn het er over eens: advocaten zullen niet worden vervangen door AI. Wel zullen advocatenkantoren die geen gebruik maken van AI, worden ingehaald en zelfs vervangen door advocatenkantoren die AI wel omarmen.
De AI technologie zal namelijk een boost geven aan de efficiëntie binnen advocatenkantoren. Veel routinematige taken zoals het opstellen van standaarddocumenten en juridisch onderzoek, zal namelijk door AI uit handen worden genomen. Hierdoor houdt de advocaat tijd over voor zijn (meer mensgerichte) hoofdtaken.
Juridische implicaties van Artificial Intelligence
Wij vroegen mr. Anne Peters en mr. Jan Gerrit Kroon van Blue Legal naar de juridische implicaties van AI. De belangrijkste punten zijn aansprakelijkheid, AVG-compliance, en auteursrechten op gegenereerde content.
Aansprakelijkheid
De aansprakelijk heeft natuurlijk alles te maken met het contract dat u tekent met de AI-leverancier en welke afspraken hierin zijn vastgelegd omtrent de aansprakelijkheid.
Eigenlijk kun je drie partijen onderscheiden: de AI-, de advocaat en de klant. Jegens de klant blijft de advocaat verantwoordelijk voor de inhoud van zijn of haar advies. Tussen de advocaat en de AI-leverancier gelden de contractuele afspraken. De AI-leverancier zal normaal gesproken zijn aansprakelijkheid beperken in de overeenkomst en verantwoordelijk voor het verifiëren van de input en output bij de gebruiker neerleggen.
Het is wel noodzakelijk dat de advocaat bekend is met niet alleen de mogelijkheden maar ook met de beperkingen van de door hem of haar gebruikte AI-tool. Wat dat betreft lijkt een AI-tool op een “hulppersoon” in de zin van artikel 6:76 BW. De advocaat is dus verantwoordelijk voor het juiste gebruik van de AI-tool en moet de resultaten kritisch evalueren. Net als voor iedere gebruiker van een AI-tool geldt, kan een advocaat niet zomaar blindvaren op de output van de AI-tool.
AVG Compliance
AI biedt veel mogelijkheden om werkprocessen te vereenvoudigen en efficiënter te werk te gaan. Ook zijn AI-modellen sterk afhankelijk van data, het model wordt immers getraind door verschillende informatiebronnen. Ondanks de vele voordelen die AI biedt zijn er ook risico’s. Een belangrijk punt is dan ook privacy. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is van toepassing zodra er persoonsgegevens gebruikt worden en gebruik van AI dient dan ook in overeenstemming te zijn met de AVG. Zodra door de advocaat persoonsgegevens in de AI-tool worden geplaatst wordt de AI-leverancier daarmee verwerker, in de zin van artikel 4 lid 8 van de AVG. Persoonsgegevens mogen alleen aan een verwerker verstrekt worden als de advocaat daarvoor een wettelijke grondslag heeft. Een advocaat mag dus niet zomaar alle gegevens in een AI-tool zetten. Op voorhand dient te worden bepaald of het is toegestaan om de persoonsgegevens in AI te verwerken en of dit conform de bepalingen van de AVG gebeurt. Een verwerkersovereenkomst tussen de advocaat en de AI-leverancier is dan ook essentieel. Ook dient de advocaat zich bewust te zijn van zijn of haar geheimhoudingsplicht, mede in het licht hiervan kunnen ook andere gegevens dan persoonsgegevens niet zomaar gedeeld worden met de AI-tool.
Auteursrecht
In de moderne technologische en creatieve wereld kruisen kunstmatige intelligentie (AI) en auteursrecht steeds vaker elkaars pad. AI-systemen worden steeds geavanceerder en kunnen zelfstandig diverse soorten content creëren, zoals teksten, afbeeldingen, muziek, video’s en zelfs websites. Deze vooruitgang roept interessante vragen op over wie de eigenaar is van de gegenereerde content en welke rechten daaraan verbonden zijn. Met de vele mogelijkheden van AI komt ook de vraag op wie de eigenaar is van de door AI gegenereerde content. Dit onderwerp roept nog steeds veel discussie op. Vanuit juridisch perspectief bezit de maker, die creatieve en originele keuzes maakt, ook het auteursrecht. De vraag is of van een AI-tool gezegd kan worden dat het creatieve en eigen keuzes maakt in de zin van het auteursrecht? De auteursbond geeft aan dat er op dit moment vooralsnog geen auteursrecht ligt op een werk gemaakt door AI, met de reden dat men in Nederland ervan uitgaat dat het werk een voortbrengsel is van de menselijke geest.
Artificial Intelligence ontwikkelingen in de Advocatuur
Binnen BaseNet onderzoeken we ook de mogelijkheden van AI. Met een team van AI Engineers en experts werken we aan het prototypen, ontwerpen, implementeren, evalueren en doorvertalen van AI technologie naar concrete oplossingen voor onze gebruikers. Momenteel richten we ons op:
- Juridische documentvergelijking en risicoanalyse
- Tijdlijn en samenvatting van dossiers
- Documenten scannen op deadlines
- Juridische vraag-en-antwoord tools